Navədə “Saxtə sıxanon” nomədə qılə məqalə nıvıştəmbe. Isət ijən ponə sori  çımı  Tolışədə beyədə qırdə kardə sıxanon bə şımə eadaşteyım pidə. Çumçıko ıştən vindəşon, kali sıxanon qin bedən, çe əvon vırədə əmə co zıvononko bə çı əmə zıvoni ovaştə sıxanon oko doy tovədə mandəmon.Im ve qılə zıbudə darde.Sıxan ni,bə zıvoni nuə sıxanon ziyodə kardə bedən.Mande ımon ə sıxanonin ki, de elmi, texnika ovcbemoni anqıl bə miyon beşedən. Timsal: raket, kosmos, molekula, bayt, skrinşot iyən c.ç.

Bə şımə iqləən sıxan vote bəzınem ki, jıqo sıxanon bə zıvon ovaşte navi səy roşən heste: ya bəpe nuə sıxan onəy, ya bəpe kalka bıkəy, yaən (həmən qırd çoki) zıvonədə viro beşə,oko nıdoə, çe əvon oko doyro qirəvə nıbə sıxanon (ımon ə sıxanonin ki, bə əvon dair bıə predmeton jimono beşən. Tımsal: xış, koşmə, kotən, koxə) çə nuə sıxanon-neoloqizmon vırədə oko bıdəy. Linqvistika elm bımi ro doydə. Zıvonədə nuə sıxan onoy çe şairon, ənıvışton preroqativey- koy. Mande zıvoni neoloqizmon vırədə de arxaikə sıxanon qəncin karde çelinqviston koye, həməm çı əmə zıvoni ımrujnə holədə ım çı əmə ğarze. Azən bənəy linqvisti, çe əysə bənav, bənəy tolışə kinə ıştə jimoni bə Tolışə zıvoni omutey, arxaikə sıxanon pəydo kardey, ovc kardeyro ıştəni pekırnidəm.

Jintono ıştə qırdə kardə sıxanonədə kali qılon bə şımə edaştedəm:

Qəməro, coxə, rizə, lınqəro – тропинка (рус) – cığır (az)

Del – самка (рус) – dişi (az)

Der – ягненок (рус) – quzu (az)

əvec – вещь (рус) əşya (az)

Kili – слишком много (рус) – həddindən çox (az)

kıranq – коклюш (рус) boğmaca (az)

Kıtə – осленок (рус) – ulaq (ler) (az)

Kop – kopı – прятки (рус) – gizlənqaç (az)

Kulşiey – стараться (рус) – çalışmaq (az)

Ləblə – корзина для фруктов (рус) – meyvə daşımaq üçün səbət (az)

Ləvər – высокий (рус) – hündür (az)

Ləvodə – верхняя мужская одежда – kişi üst paltarı (az)

Ləves – рыбак (рус) – balıqçı (az)

Leşt – мусор (рус) – zibil (az)

Ləvizə – прут, ветка (рус) – budaq (az)

Ləpə hardey – развеваться (рус) – dalğalanmaq (bayraq) (az)

Lis – обжора (рус) – acgöz (az)

Luç – обнаженный; бедный (рус) – lüt, kasıb (az)

Mılxıv – богач (рус) – varlı adam (az)

Movard – с рождения (рус) – anadangəlmə (az)

Nəbisə – внучка (рус) – nəvə (qız uşağı) (az)

Niməzıvon – заика (рус) – pəltək (az)

Niyonəkili – скрытый (рус) – gizli (az)

Niməyjə – полдень (рус) – günorta (az)

Perıziey – бороься (рус) – Mübarizə aparmaq (az)

Pokardey – обуваться (рус) – ayaqqabı geyinmək (az)

Bə //ləvodə// sıxani vir səğandənən. Oxo əmə ım sıxani //palto// vırədə oko doy bəznemon! Tavutış ni, jenə palto bıbu, ya merdə palto.

//Perıziey// sıxani diyə bıkəmon. Sıxani rosti, az bı sıxaniro ve nəvəm. Çumçıko az bovə kardey zındənıbim ki, bənəy tolışə milləti canqavarə xəlqi zıvonədə ım sıxan nıbu! Im //mubarizə, mıborizə// sıxanbə çımı dıli, həmən bə çımı zıvoni nıştənıbe! Çoknəy vindəmon, sıxani rəğ-//perız//e. Perız, yəni mıborizə, bey bəzıne Perzəkujə toponimən ıştə rişə çı perız (j) sıxaniku beqətedə.!!!

Çoknəy //ləves// sıxani beyən boməno çoçin nıbe. Ehanə bə çe əmə milləti jiyə coğrafiyə areali vir səğandəmon,bəvindemon ki, Tolışon jiyə zəminon hejo dıyo iyən ruyon eqırdədə bıən. Bə dıyo, bə ru nez bıə xonəxo hukmən moy bəqəte. Im aksiomay! Əve az zındəbim, ve peştipur bim ki, Tolışə zıvonədə moy qətə xonəxo ıştən nomoş bıənine. Mılxəs //moyəqət// heste, mande ım bə nuə sıxani mandə, çeəmə bənəy //ləves//i kanə, ovıjqıniyeş, votey bəbe ki, mımkun nıbə sıxanımon bıənine. Im sıxan kanə, votey bəbe arxaikə sıxane, bənəy mı əmə milləti ıştəni!

//Pokardey// ım sıxanən mınış ve şo kardışe. Hejo famedəbim ki, çı əmə zıvonədə //(bə) tan kardey// heste, //(bə) po kardey// boçi ni? Nəzəriyyədə az zındəbim ki, ım sıxan bəbe, bıənine. Mande çı əy sərostə forməm vindənıbe, məsəmnıbe. Im sıxani bə zıvon vardeyən bəmı aid nıbə koy, çumçıko az şair nim. Əve //pokardey// sıxani məseyədə həm şo bim,həmən hədəyon nımandim!

Diana Montgomeri