DIMİNƏ KİTOB. EQINİEY.

İminə sərlo. Peş i rujnə poyemoni.

Oktyabıri inimə rujonədə təxmini 1815 – nə sori bo həşinıştəy saati mandə roy odəm  bə Din nomədə şəhər oməy dəşey. Əmandəniyə kamkoə əjiyon, binim bı vaxti aşiş – aşişi mandəbin ıştə kəy xonə pencərəku bə rodəvardi təmşo. Bə jıqo beçizə piyodə rast ome saxtə kobey. Im qıləy purbolo, sırafsun iyən bınəkə çıskə odəmbey. Bəy çılışəş , çılıhaft sor  doy əbi. Çəy bə ıştə sə eqordoniyə pustə şəfkə pitiki çəy həşiədə sutə dimi niməş eqətəşbe, binim çəyo ak ru bedəbe. Çe əy tanədə tankardə hışkə çitədə dutə şəy, binim çe əy yəxə de nığədə bıə ğırməği jəşbe, mande ım çe əy muninə sinə edoydənıbe; çəy qiyədə qulilə çəmədə pebıştə dastəmol hestbey, kavuə şıviyə  ranqədə şəvlo binim çe əyən iqlə zono dıryəbe, bozə ranqisə kanə dıriyə kulonconə nemencənədəş çe havzə bezədə de rismonə teri noə pinə, çı rodavardi peşto ğırs dahastə sərbozi tumbərə elaşkəbe, əv sır nu bey de puləki ğıvçəğ bastə bəbey, çe əy dastədə qıləy sələ pojə hestbey, çe əy poədə de mexi dutə məşon təylə lınqisə tan kardə bəbe, çe əy sə petoşə bəbe, rişış dıroz bey.

Ak – ov, tasəvəsi,oqıniey peş diərəroy iyən xok çe əyku odəmi zəhlə barde hol binim ım şımbəşıkırə odəmı ıştəku okudəbe. Çe əy səy kırtə muyon dik mandəbin: məvuji əy ıştə səş qırd bı nezonədə pepotəşbey, əve əvon hələ ısət – ısət bejənedəbin.

Hiç xonəxo əy zındənıbe. Vinde bedə be ki, ım dərəxə odəme. Oxo çe konco əv omə beşə? Çı Nısoku. Qavər çe dıyokənoku – ox bə Din çı royku oməy,binim haft manq çı ımi bə nav İmperator Napaleonən çəyo oməy, Kanniku dəro qıniyəbe bə Paris oməbe beşəbe. Vinde bedəbe, ım odəm ruji dırozi ənəmandə poyəbe. Əv ve oqıniyəbe. Moynon binim binim şəhəri  jintoni həvəndisə kanə kujədə jidəbin, əvon çe əy Qassendi bulvarədə doon reçə orəxi bınədə mande, fontanədə  çe əy ov peşomey ıştə çəşənəvodə dəvonişone. Məvuji əy təşnə sutedəbe, bəçəyro hırdənon binim dumo əy eqıniyəbin , vindışone dısa qəm şodoy bəpeştə əv ijən mande, ısət həni co qılə fontanədə bo ov peşome vonə, binim çı vırə nom Vıjori məydonbey. Əv bə Puaşveri kuçə qardışi rəsəy, çəpəçəmisə qardəy , çəyo sərostə şey bə şəhərdorxonə. Əv əyo  dəşe  nim saatisə tikə kami vaxti çəyo beşey. Kəybəku binim sığədə nıştəco hestbey, həmonə nıştəco binim çəy kutisə qeneral Druo marti çoədə çe Dina zıbudə ğeyzinə dastə odəmon vədə Juani sərkuədə nıvıştə ehandış handəşbe, ısət qıləy jandarm nıştəbe. Im rodavardə piyodə ıştə şəfkəş peqətışe, bəyış səş kuəy. Jandarmi bə çəy sə kueyış hay nıdoy mande bı rodavardə piyodə çoçəşbey, əvış ıştə çəşənəvokuş dəvonişe, dəşe bə şəhərdorxonə.

 Bə vaxtonədə Dinədə qılə ərbobə mehmandorə so hestbey,  dərvazəsə çər “ Kalibasi xaç” nıvıştə bəbe. Çı mehmondorə soy xıəvand Jaken Labsr nomədə xonəxo  bey, əv de co de co qılə Labari binim çe əy diəroə odəm bey ve yolə ğurbi xıxand bin. Əvən ( Labar) Qrenoblədə “ Se qılə delfin” nomədə mehmadorə kəy xıvand bey. Navko əv imperatori ləşkəri navəjənonə ləşkərəvon bey. Çe imperatori bə vaxtonəni roqardışonədə bı vıronədə bə xosiyən “Se qılə delfin” – i mehmondorə soy barədə xəyli sıxanon nəvedəbin. Jıqo votedəbin ki, məvotbənən yanvarə manqədə qeneral Bertran çe ərəbəroməkəsi olətış tan kardə iyon çand bəjən omə , həmən bə sərbozon xaçış baxşə kardəşe bə şəhəri əjiyon ısətboy zərinə puləkon. Imən səroste ki: bə Qrenobl po noə imperator çe prefektura rotədə mandeku qijənətiş kardə , bə şəhərdori ıştə roziətiş kardə çəyo jıqoş votə: “Az qılə səbarzə cıvoni tono şedəm, əy ve çok zındəm” – çəyo dəro qınidə bə “ Se qıləı delfin” nomədə mehmonxonə. Diə məkəki çe əvon aradə vistıpenc lee diəro ara hesbey “Se qılə delfin” –i xıvand Labari ğurbinə nom  çe “Kolibasi xaç” – i xıvandi səpe hestbey. Şəhərədə çe əy barədə jıqo votedəbin : “ Im çe həmonə qrenboçi amuəzoəy”.  Hejo çı mehmondorə soy həvəndisə şedəbe rodavard , binim şəhərədə səçınyə mehmanxonə bey. Əv bə kiyəsə dəşe, binim çe əy kəybon sərost bə kuçə oj bedəbe. Kiəsə piçon həmə penoə bəbin, vəşə otəş bıxıədə de qıp – qıpi sutedəbe. Traktirəvon, həmən səraşpeş, de çoçəşəti çı otəşiku bə otəş ovaştəbe çəşonış sərutəbe qoçəkon səpe binim bəvonədə təminə çoştə patə bedəbe. Im patə xorəkon bo ərəbəroməkəson hozo kardə bedəbin, binim çe əvon qəvə – qəvə hamusiyə çəşmədə emandəbe. Bə odəmon binim roqardışonədə bıən, çok zınedən ki, bənəy ərəbəəromon hiç kəs  dıjılmi harde zındəni. Kokə ruəjəlon de sipyə leton iyən kujkaqon otəji kutisə bıskədə qordınyə bedəbin, piçi kutisə dı qılə  Loze səvonədə qətə dıjdə karpə moy iyən Alozi səvonədə qətə ozomoy sı kardə bedəbe.

Çoknəy məsəşe traktirəvoni kəybə oj bey nuə mehmon dəşe, ıştə səş piçiku rostış nıkarde , parsəşe:

-Bə şımə çiç lazime, ğurbinə odəm?

-Harde iyən şəvi hıte – cəvobış doy dəşə xonəxo.

-Im bəbe,- votışe traktirəvoni. Çəyo sənibəton oməkəsış səyku bə po çəşənəvokuş dəvonişe, ziyodəş karde: ımən de pulə bəsə bome.

Oməkəsi dastış ğande ıştəcifo ğırs de puli hasəbə pustə puləkisəş bekarde.

– Çımı pulım heste, votışe əy.

-Bəvədə şımə ğolloğdəmon, -cəvobış doy traktirəvoni.

Ğəribə sənibəton puləkisəş dənoşe bə ıştə cif, ıştə kəmərış oj karde, əvış noşe kəybəku  polsə, ıştə ləvo dastəş oqəte , bıxı vədə  qılə nızımə kətılisə nışte . Din bandon dimədəy. Oktyabırə manqi şəvon  əyo ve sardon bedən, odəm dəbidə.
Traktirəvoni ijən binoş karde de çoçəşi bə rodavardi nav bə dumo diə karde.

Bo çoştə ve mandə? –parsəşe əy.

Isət hozo bəbe- votışe traktirəvoni.

Mehmon hələ otəşi kəno ıştəni tat kardəbe, ıştə peştışən qordoniyəşbe bə kəxıvandi, kəxıvandən ğurbinə – cərə traktirəvon Jaken Labar ıştə cifo ğələmış bekarde çe qılə kanə rujnomə tıkədəş kamişi dırnişe binim mizisə tayə jəşbe. Çəy kutisə se- şo qılə sıxanış nıvışte, çəyo ım vəslə koğəzış dıvəlunəş karde, ənəhandə bə qədə zoəş edoşte binim çoknəy vində bedəbe ım dastəkə əğıl  çe əy dastə kırtəğə bey, həmən kiəsədə bəy koməq kardəbe. Traktirəvoni bə əğıli qş pıç – pıçış kardə, əvən vite – vite bə şəhərdorəti xonə həvəndisə dəro qıniey.
Rodavardi ımış nıvinde.

Əy sınibəton parsəşe:

-Bo çoştə ve mandə?

-Isət hozo bəbe,- votışe traktirəvoni.

Dastəkə əğıl oqarde. Əy pətəş sənibəton bə dumoş vardışe. Kəxıvand məvuji ım cəvobi çəş kardeyro, rəyrə pətəş oj karde. De çoçəşi pətə handəbəpeşt, əy ıştə səş oşandışe çəyo i ləz bə dumot şey. Çəyo ıştə dimış qordonişe bə rodavardi, binim ıştə dardi dılədə  ğərğ bəbe.

-Əğə ! – əy votışe. – Az şıməni iyo haşte əzınim.

Ğəribə qədəy əyşte .

-Im çoknəy bedə jıqo? Şımə tarsedon az şımə puli ədənim? Pidəyone az navbənav ıştə hıte iyən harde puli bıdəm. Bə şımə votedəm , çımı pulım heste
-Ko bımədə ni.

-Çiçədəybə?

-Şıməku pul heste…………
-Ha votedəmxo, sənibəton votışe ım ğəribə

-Mande bəmıku ısətboy- damədə votışe traktirəvoni, – təylə xonə ni.

-Bəvədə mıni aspon kumədə vırəbəvırə bıkənən, – votışe ım ğəribə.

-Əzınim karde.

-Bo çi?

-Əyo vırə ni- aspon həmə vıronışon qətə.
-Ha çiç bıkəmon, sənibəton binoş karde vote ğəribə,-bəvədə kəy bonəkulədə bomo qəıləy vırə bıkə. İ vanqonə sımə bıdə. Mılxəs əmə peşt niməyjə harde bı barədə qəp bəjemon.
-Az bə şımə çoştə doy əzınim.

Im de satə mande de tovi votə sıxanon, ğəribəş bə lıvoş – lıvoşış dənoy. Əv əyşte.

-Ox, Bımi diəkə tı – jəşe zikə əy.- Bəmı diəkə, oxo az vəşiku mardəm. Az həşipemə vaxtiku ənəmandə ro kardəm. Az donzə lee ro oməm. Az ıştı puli dodəm. Hardım pidə.
-Bəmıku hiç çi ni, – votışe traktirəvoni.

-Ğəribə xındəyış jəy çəyo qardəy bəsə bıxı səpe  kiyəsə .

-Hiç çi ni, votedəş? Bəs ımon çiçin?
-Imon co odəmon ğədəğəşon kardə.

-Ki, kom odəmon?

-Ğurbinə ərəbə əromon.

-Donzə xonəxon.

– Zə iyo hard bə vist xonəxo bərəse.
-Imon həmə çe əvon ğədəğəy ıştənən pulışonən navbənav doəşone.
Ğəribə ıştə navonə vırədə nışte , oqarde bəyış hosto – hosto votışe:

-Az traktirədəm, az vəşime iyoən bamandem.

Çəyo traktirəvon enəməy bə çəy quş çiyış vote, xonəxo ıştə vırəku  pelarzəy.

-Bışənən çiyo.
Rodavard bı ləzədə enəmə holədə de ıştə ləvo ostonə tıki pasnəsuton otəşisə hıst dodəbe; şuturi oqarde edəsəy , hejo ıştə qəvış oj karde pidəşbe bo ıştə noroziəti kardə sıxani vote, bəvədə traktirəvon bəy çoçəş bey holədə ijən hosto – hosto ziyodəş karde:
-Bəmı diəkə ziyodə sıxanon lazim nin. Bə şımə bıvotom, şımə nom çiçe? Şımə nom – Jan Valjane. Isət bə şımə bıvotom – şımə kiyon? Binim kəynə şımə dəşiyon, az şıməku kamişi şəkbəlu bim, əve bə şəhərdorəti ğədəğm vığande, əvon bəmı ım cəvobışon doy. Şımə hande zındon?
Peş bı sıxani əy bə qəribəş dıvəlunə kardə pətəş edoşte, binim ım pətə taraktiriku bə şəhərdorəti,şəhərdorətiku bə taraktir şəbe – oməbe.Ğəribə əvış ıştə çəşənəvokuş dəvonişe. Kamişi tam jə traktirəvoni ijən binoş karde:
-Az de həməkəsi de ğurbinəti qəp jəy mijım qətə. Beşi bışi çiyo.
Ğəribə ıştə səş enomnişe, zəminisə ıştə kəmərış rostış karde çəyo beşey.
Əv sərostə de sərkuçə roş qəte. Əv bə ovandi və poyedəbe, bə kəon nez, de lovə kardə, exrocə  simo.Əv hiç i bəjənən bə dumo enıdəsəy. Qirəm əv bə dumo edəsəybəy, əvindi çoknəy binim deştə tono qırdə  bıə mehmonon iyən de həmə rodavardon tadibəsə ışttə daston oşande – oşande çəy həvəndisə ıştə anqıştə  dıroz karde – karde dancedəbe. Odəmonən həmə de ıştə tarsəçəşə dimi bəy əvotin ki, oxo ıştı bə şəhər omey şəhərış bə cəzə – vəzə vardəşe.
Çımonədə hiç qılə əy nıvindışe. Əv odəm ki, dardi dılədə qin bedə, əv hiç kəynə bə dumo edyəsedəni. Əvo ve  çok zındən çe əvon beovandəti çe əvon dumo omedə.
Əv de jıqo holi bəjəni vaxti de kuçə poye – poye binoş karde bo ıştə ovand pəydo karde, çe əy oqıniyəti , çe əy koroğ kəşə ləzon dey çəy viro beşəbin. İberdəmədə çe əy vəşiyəti bə çəy yod oməy.Çe əy dıl etıridəbe. Toyk darşidəbe. Əv jıqo – jəqo diə kardəbe, peştıpurbey ki, bo şanqo qılə mandə vırə pəydo bakay. Ərbobə traktiri ıştə kəybonış bə çəy dim edoşe. Isət əv bo qıləy nəçəndonə xorək hardə vırə nəvedəbe, əv vırə qırd qılə epıkə kuməsə bıbu.
İkəırədə kuçə orəxədə qılə zurki – zurki bə çəşi qıniey. Nərotə doy çipə bə qılə ostonə suni ehaştə bəbe, binim avaləno ostmoni jintono bə çəşi qınidəbe. Əv dəro qıniey çə vırə həvəndisə.
Im vırə səheyədə aşxonəbe, – Şafo nomədə kuçə aşxonə.
Rodavardi ıştə lınqış dahaşte çe pencə xonəku bə aşxonə dıləş çəş novnişe. Aşxonə dılədə mizisə qılə zurki – zurki doə ço vəşedəbe,  aşxonə kiədə otəşi ruşnən emandəbe.Əyo odəmon nıştəbin peşomedəbin. Çı vırə xıvand kiə kəno nıştəbe ıştənış doəbe bə otəşi. Ostonəmiçəku ehaştə sokrə de qıphaqıpi qıledəbe.
Bı aşxonədə , binim həmən bənəy mehmonxonə ko kardəbe, dı qılə kəybəş hestbe. Çe əvonədə qılə bə kuçə oj bedəbe, əlehdə qılə bə mehmonxonə so, binim de sıli bastə bəbe.
Rodavardi kuçəku dəşe ciqəş nıkarde. Əvə dəfırsiəy bə so, ijən mande, çəyo bəybə cəftəş eqəte hısış doy.
Kiy əyo? – vanqış bekarde kəxıvandi.

– Odəme binim şanqonəş harde pidəşe iyən şəvi dəvoniey.

-Im işqile? Şımə iyo həm şanqonə harde bəzıneyon, həmən şəvi ruj karde bəzıneyon.
Əv dəşe . Mizisə nıştə həmə mehmonon oqardin edəsəyn bəy. Ço oməkəsi i tonə ruşin kardəbe çə toniyən kiyə sutə otəş. Əv hələ ıştə kəmərə evatedəbe, əvon həmə çoçəş bəbin bəy.
Aşxonə xıvandi votışe:
-Im otəşe. Bı sokrədə şanqonə bedə. Bə nez boənən ıştəni bıtosponən, xosə həmkor.
Rodavard bə otəşi nez nışte.Əy ıştə oqınioyə lınqonış bə otəşi neziş dıroz karde, sokrədə  xorəki xoşə bu emandəbe. Çı oməkəsi dim çe əy bə sə noə şəfkəku jəqo çidəbe binim çəy pitiki detobə çəy təvili dimış eqətəbe, qılə zevılə sırəş karde, qıləy roziəti holış səy, həmən de dırozədumoə  dılğıboəti omujənə bıə mij qətə koroğ kəşə rujon. Jəğonəy çəy dimədə merdiəti, ciqəmandəti emedəbe mande həmən vey pərişon bey. Çəy dim jıqo bızın qılə çon- çonəti ıştənədə bardəbey: navədə bə odəmi jıqo omedəbe əv aşişə odəme, çəyo jıqo bızın ve zəhmine. Çəy şəşon mijon jintono vuruski jəydəbin, jıqo bızın hışkə çilə jintono kandı vəşedə.
Mizi kəno nıştə mehmononədə qıləyni, moyə savdıkorbey, əv nav bı mehmonxonə ome, Laberi paliyo dəşəbe, ıştə aspı çe əy aspəkumədəş davasteyro. Hejo bəvədə maştəvo, Xıdo jıqoş varde ki, əy ım şəkbəluə odəmış əyoş vindəbe, bəvədə ım odəm de Bra d Assi…( nomım viro bekardə – məvuji Eskubloni)  kuçon aradə poyedəbe. Ha diəkə bəvədə ım rodəvardi binim bəvədə qırd oqıniyəbe, bə moyə savdıkori əy kamişi ro barde əjoş dəğandəbe, bəvədə moyə savdıkori bə ıştə aspi qılə taziyonəş doəşbe tojniəşbe çəyo. Nim saat çımi bənav həmonə ım savdıkor  çe Jaken Labari qırdo qırdə bıə dastədə bey, əve əy bə iyo nıştə mehmonon “Kolibasi xaçi” maştəvo ıştə vində ğəziyəkuş qəp jəşbe.  Iştə vırəku məyş, əy bə mehonxonə xıvandi nunəkıle nışonəş doy. Əv bəy nez oməy. Əvon de pım- pıçi bəyəndı çiçon vote. Rodəvardi iyən ıştə pərişonə holış səy, şey bə dumot.
Mehmondor bə otəşi nez oməy, de rıki ım ğəribə amədəş qəte votışe:
Çəsponi qin bıbi, bışi çiyo.
Ğəribə bəy edəsəy , kır jıqoş vote:
-Ha, jıqo? Şımənən zındon?..

-Ha.
-Mınışon iqlə traktiriku tojnişone.
– Isət tıni çiyoən tojnidən
-Bəvədə az bə kom vırə bışum?
– Bə kom vırə pidə.
Rodavardi, ıştə ləbvoş iyən kəmərış  peqəte, çəyo beşe.
Kuçədə hırdənon binim “Kolibasi xaçiku” əv beşədəy dumo əy eqıniyəbin, iyo mandəbin əy çəş kardıbin, binoşon kardə çe əy sığ ğande. Əv de rıki çe əvon həvəndisə edəsəy binoş karde ıştə ləvo bo əvono oşande, bə əvon tars doy, hırdənon bənəy kuməyjə dastə pərən – pərən bin.
Əv poye – poye oməy bə zindoni roti vəy rəsəy. Darvazəsə ostonə zəncir elaşkəbe binim bə zınqrovi dəçokniyə bəbe. Əy zanqış jəy.
Dərvazə pencə xonə oj bey.
-Xosə hovozəkə!- votışe rodavardi, ıştə şəfkış evate.-Rəhm bıkənən, kəybə oj bıkənən mıni əyo vadənən , bıdə az ım şəvi ruj bıkəm.

Çəyo vanq oməy:
-Zindon mehmonxonə ni. Bıdə tıni dastqir bıkən, çəyo az kəybə oj bakam boton.
Pencə xonə edoə bey.

Əv ovaşte bə kuçə binim əv vırə həmə boğ bey. Kali sığə parçinon vırədə do – çu qətəşbe, binim ımən bı kuçə reçinəti, şoyvoyəti holi dodəbe. Çı boğon dılədə rodavardi qılə qədə dılədəş ruşnə vəşə imərtəbəynə kuməsəş vinde. Əv bə çəy dılə edəsəy , binim çoknəy çımi bəv bə mahmonxonə dılə çoknəy edəsəbey. Çəy vədə qılə sipyə xonə hestbey, çəy dılədə çarpayi, səpeyədəş yonqo hestbe, xonə kıçədə qılə əğılə qofe pehaştəşonbe, se – ço qılə çuədə kətıl iyən divoədə qılə dılulə tifanq ehaşə bəbe. Xonə miyonədə qılə dərosniyə miz hestbe. Mısə ço de ıştə ruşnə mizi kutisə həvo ranqisə  oğandə dastəxoni ruşin kardəbe, mılə mavlə bənəy nığə binim vəşedəbe dıləş de çəxıri purbe iyən mıxəkə ranqisə qoçəko de qujdi  çe əy dılədən boğ beşedəbe. Mizi kəno qılə çıl sornəni merd nıştəbe, çe dim ojbe, əv de  əğıli ıştə zonosə hənək kardəbe. Çəy tono nıştə çe əy cıvonə jen dıminə əğıli dovnidəbe. Pə sıredəbe, əğılən sıredəbe , moən sıredəbe. Ğəribə i ləz dumoti dılədə bə jıqo mənzərə təmşoş karde. Çəy dılədə çiçon dəvardəbin? Bı parsi iqlə əv sərostə cəvob doy əzıni. Əv vindəbe ki, ım kə əv kəy binim əyo xoşbəxtəti, hərəbaxtəti heste, məvuji əvon bəy bı kədə mehmon bey ray bədon, çuçıko bı kədə anəndə xoşbəxtə ləzon dılədə bəy qılə dıləsutə nişo bədon.Əy pencərə xonəş hosto – hosto, dıdıli kuəşe.

Əvışon  hiç nıməsəşone.

Əy ikərən pencə xonə kuəşe.
Məsəşe , çoknəy jen votedə:
-Merdə, bəmı jıqo omedə xonəxoy penə kudə.
-Ne,  votışe merdi.
Əy seminə bəjən pencə xonəş kuəy.
Merd əyşte, çooş peqəte, bə kəybə nez bey, əvış oj karde.
Im qılə barzıbılındə merdbey, niməzəminəkaşt, niməsənətko.  Çəpə tonədə hevujə pustə vanə detobə çe əy ami qətəşbe. , çe əy vəy cifiku çəkuçi dumə çidəbe, sıə cifə  dastəmol, burutdon iyən co əbjoron binim jintono de şəlbendi dəkırniyə bəbe. Əv mande, – ıştə səş rost karde; şəy ojə yəxə jintono çəy sipyə kəlçə qiy çidəbe. Çe əy sırafə bəvon iyən sırafsunə siyo bakenbardonış hestbe, çəşonış beloxə bey, çe əy çonə jinton kamişi bə nav beşəbe. Çe əy dimədə hande saxtbe bey ki, ım odəm ıştə kədəy ya ne.
-Bıbaxşənən əğə,- votışe rodavardi, – şımə bəmı de çımı puli i piyolə ovinə xorək iyən şəvi bo ruj kardeyro diəkə şımə soədə çə epalojnə  kıçədə qılə vırə doy əzınişon? Doy bəzıneyon? De puli?
-Şımə kiyon?- parsəşe kəxıvandi.
Əy cəvobış doy:
-Az çe Piyu – Muasoniku omedəm. İ ruje de poy ro kardəm. Az donzə lee ro davardəm. Bıvotən şımə bəzıneyon karde? De çımı puli?
-Az qılə çokə odəmi bə ıştə kə vadoy qiəjənəti əkənim, binim əvən çımi vırədə pulən ədəy- votışe zəminəkaştə merdi.- Şımə boçi bə mehmonxonon şedəniyon?
-Əyo vırə ni.
-Oxo jıqo çi bey əzıni. Isət çe haftəvıjori vaxt ni. Şımə Labari to bəyon?
-Ha.
-Çiçış vote?

– Rosti zındənim  boçi, əy mınış bə ıştə mehmonxonə vanodoşe, dəqije – dəqije votışe rodavardi.

-Şımə çe jıqo tono, çe əy joğoədə? Zə binim Şafo nomədə kuçədəya?
Çe ğribə dəqijəti fişar tikəyən rost bey.
– Əyən mınış vanıdoşe, – ıştə şulon ekarde holədə votışe .

Çe zəminkaştə merdi dim qarde; əv bə ğəribə jintono bə penton ikərən diəş karde, çəyon de barzəvanqi zikəş jəy:
Məvuji şımə əv odəm niyon?
Əv sənibəton bə omə mehmoni səyku bə po erəxəy, se qəmış bə dumo şodoşe, ıştə dasatədə ço mizisəş noy, divoədə dılulə tifanqış bə dast peqətışe. Çımi holədə, əy çe zəminəkaşti sıxanış məsəy: “ Tı həmonə odəmiş məvuji?”, jen ıştə nıştə vırəku pevaşte, ıştə əğılonış həvulcuni peqətışe, hiç ıştə əğıli dovniyə ojə sinəşən enıdoşe, ıştə merdi peştono niyo bey, tarse – ıştə merdi peştono tarse – tarse bə ğəribə dimi erəxəbe, ıştə lıbuton lovnie – lovnie votedəbe: “ Dızə çanq!”

Imon həmə  i ləzi dılədə bin, hiç bovə kardəni nıbey. Kəxıvand  i – dı saniyə bə ğəribə  edəsiyəbəpeşt , jıqo bızın çe əy vədə zəhərinə mor mandəbe, çəyo ijən bə kəybə nez oməy, votışe:

-Qin bıbi çiyo
-Tınən Xıdo, hiç nıbo i oxur ov bıdə!-piəşe rodavardi.
-Çəkutəsə qullə pidəni?- votışe zəminəkaşti, kəybəş ekuey, rodavardi kəybə ostonə rəzezi çoknəy dı bəjən qordoniyə ğom kardə sədoş məsəy. Ləzi bədiqə pencərən bastə bey, çəy ostonə pardəşon edoy.

Ha toyk tikəyən ğom bedəbe. Alpi bandi həvəndo sardonə vo pu kardəbe. Toyk tikəyən zumand darşidəbe, ğəribə çı boğon qıləyni dılədə qıləy nızımə kuməsəş vinde. Məvuji ım kuməsə çe zirzəmini kəybə be binim çəy kuti aləfə rəği eqətəşbe. Əy ıştənış çe boği epıxə parçiniku həvoləş karde bə boği dılə. Çəyo bə zirzəmini kuti kuməsə nez bey, kəybəş ve tanq bey, əyo dəşero nızəməydə dır hestbey. Im vırə bə roy koəkon bo ıştə hələynə mande soxtə vırə mandəbe. Ğəribə bə jıqo qıləy rah oməy ki, ım vırə sərostədə çe roy koəkon bo ıştə dutə dalanəy. Əv sardiku laarzedəbe, vəşiku mardəbe. Bə vəşimande əv kamişi pemujiyəbe, mande çe əy vədə əy sardiku noğo doə qılə dalanə mandəbe. Ve vaxti jıqo kuməsəon şəvbəku təyli bedən. Əv luzisə olxarte, luzəfırs harde – harde bə zirzəmini dılə davarde. Dılə qam bey, əy əyo qılə nozıkəluə lefəçəmışən pəydo karde. Jıqo sısti qınyəbe bo ıştə cəni səy məğərış mandə nıbe. Çəyo osəməşe çəy peşti kəmər bəy poəjənəti kardə, əve əy dılışbey əy evato ıştə səy jintono sənqonə bıkə, hejo rodavardi dıləşbe ıştə miyono kəməri oj bıkə, hrjo bı dəmədə bə mır mandə sıpə cılıməvurəş məsəy. Əy ıştə çəşonış sərutey . Qılə çanəndə dıjdi sıpə sə çe kuməsə dıriku həx bəbe bəy.
Məvotbənən əv, bə sıpə lonə dəşəbən.
Əv ıştən hejo çə mır mandə sıpəku bə dumo mandənıbe, ıştə ləvoş bə dastış səy, ıştə kəmərış dastədə bənəy sərpuşi qətışe, əv de zəvəryon karde holi zirzəmiku beğıriəy, çe əy şəy yəxə tikəyən ozıriəy,hevuj bey.
Əv çe boğo beşey, dumobədumo dastədə ləvo oşande – oşande bəy həvəndisə şedəbe. Dastədə oşandə ləvo haştənıbe sıpə bəy nez boy. Əv tovədə mande ki iyo qılə çəm boy bə sıpə, binim ğılınc oşandəkəson jıqo qılə çəmi oko doydən canqədə. Çı çəmi nom “ qibəkulə vıle”.

Kəynə əv binim əv dıminə bəjən parçiniku ovaşte, bəvədə ijən mande kuçədə be jimon kardə xonə, be kum, be mandə vırə dey qılə sıpə jintono oğandə bıə lefçəçəmışən nıbe. Dey sıpə lonəkuən tojniyə bey, əv de qonələşi nışte sığisə. Votedən qılə co rovardi məsəşe  çe əy jıqo vote: “ Sıpə – de əvən çımısə çoke”!
Tikə bədiqə əv əyşte, ijən dəro qıniey bə ıştə ro. Əv şəhəro beşey, peştıpurbey ki, kəfşənədə qılə do ya voə tayə pəydo bakay, binim konco ıştəni bə dalana doy bəbe.
Əv jıqo səbəyji bənəy dəvilə  xəyli nəvəy. Orəxədə , çe odəmon jiyə xonəku xəyli diyəro, əy ıştə səş rost karde , çəşonış oj karde bə tono – kənon erəxəy. Əv qılə hiyədə bey, çe əy vədə qıləy nızımə dırozəçəmə təpə hestbey- jıqo təpon peş devıni bə odəmi toşə səy mandən.
Tono – kəno qırd siyo bey, hejo iqılə bəçəyro ney ki, toykiə şəv bey. Im toyki  nızımə avon tikəyən siyo kardəbin, jıqo bızın əvon bə təpə enıştəbin, çe təpə de ostmoni təylə vırəşon pur kardəbe. Bo ovçume beşe kam mande vinde bedəbe, həşinıştəydə hələn kali ruşinə dətıvon çidəbin, ım ranqəvunə avon  jıqo bızın ıştə kəşonışon ostmono eloşkinəşonbe bə zəmin.
Çı dətıvon hucobətədə zəmin ostmonisə ruşin çidəbe, binim jıqo holən hejo odəmi ıştəno bekardə. Təpə de ıştə bəyəndı mandə pentoni bı toyki dılədə bə çəşi bənəy titə qınidəbe. Bə odəmi jıqo omedəbe ki, ım vırə toykə qure, odəmi dıltanq kardə mənzərə bey. Bı dıjdi daştədə iyən anəndə təpon dılədə i qılə qipesiyə do hestbey, binim voy jintono jıqo – jəqo valay hardəbe. Əv do çe roqardışi se – ço qəmi aradə mandəbe.
Im odəm məvuji çə odəmonədə nıbey, binim həm imonin həmən pandinə odəmon dastədəbey. Har qılə sıri bəştə çoknəy heste jəqoən otedəbe. Mande demiyən jıqo, ım təpə iyən ostmon, haym iyən do jıqo de dıltanqəti cən səydəbin ki, əv ləzi bədiqə çoknəy həx bəbe mandəbe, rəyrə bə peşto qarde. Tı məvotbənən jəqo ləzonən bedənbən, təbiət ıştən bo odəmi bə deşmen oqardedə.
Əv bə dumo oqarde. Şəhəri dərvazon bastə bəbin . 1815 – nə sori  Din nomədə şəhərədə binim dini roədə şə canqi vaxti se bəjən bə eqırd eqniyəbe. Hımən şəhər çe ğələ divon iyən ço kınciyə bılındə sunon eqırdədə bey, binim peşo rıjniyə bəbe. Rodavardi divoədə  qılə hılış pəydo karde çəyo sənibəton dəşe bə şəhər.
Saat de haqomi vaxti saat həşti nezi bey. Əv şəhəri nızney holədə ijən bo ovand pəydo karde dəro qıniey.
Əv detobə profektura şey, çəyo bə seminariya və beşey. Əv Əynə  məydoni davardeyədə bə kilsə ıştə mırxutış nişo doy, oşandışe.
Çe məydoni kıçədə çapxonə hestbey. Ha diəkənən hejo iminə bəjən iyo imperatori iyən imperatori qvardiya bə ləşkəri  ovad iyo çap kardə bəbe binim çe Elba sərkuku vardəbəbe çe Napalioni ıştən qəvo votəyku  nıvıştə bəbe.
Qırd çe holiku qınyəbe əv, həni bə hiç çi peştıpurətiş mandə nıbe, rodavard çapxonə navədə qılə sığədə etoşə nıştəcosə exısiəy.
Bı ləzədə kilsəku qılə piəjen beşe. Əy toykədə sıği səpe qınyə odəmış vinde.
-Şımə iyo çiç kardon, çımı dust? – parsəşe əy.
-Məvuji vindəniyon, xosə jen? Az qınyəm bo hıte, – əy de ğeyzi kırt cəvobış doy.
Im xosə jen bə jıqo nomi sərostədə loyiq bıə markiza de R bey.
-Bı sıxi səpe? – sənibəton parsəşe əy.

–  Az donzə sor hışkə çu səpe hıtəm, – votışe əy, – ımrujən sıği səpe şəvi ruj bakam, zərəlış ni.
– Şımə sərbozətiyon kardə?
-Ha, xosə jen, az sərboz bıəm.
– Да, добрая женщина, в солдатах.
-Bəvədə şımə boçi bə mehmonxonə şedəniyon
– Bəçəyro çımı pulım ni.
-De həyfi- votışe markiza de R. – Çımı puləkisədə hejo ço su heste.
– Çiç heste bıdənən.
Əy əv ço suş peqəte. Çəyo Markiza de R ijən binoş karde:
– Im bə ıştı mehmonxonədə mande ərəsni. Şımə hiç nıbu bə kom vırə ıştə şəvi ruj kardeyro ovardəyone ya ne? Şımə oxo şəvi iyo dəvoniey əzıniyon. Şımə məvuji sardone, həmən vəşiyone. Oxo şıməni i xonəxo boçi bə ıştə kə vadoydəni, hiç nıbu bəboləti oməyeşonbəy.

-Az ve kəybonım kuəy
-Ha çiç bey?
-Mınışon har vırəku tojnişone.
Im xosə jeni ıştə dastış  bə ğəribə ami dastuşe, qılə nızımə kə vırəş bəy nişo doy, binim ım kə çe məydoni bə tono bey, konco episkopi rot hestbey.
-Şımə votedon, həmə kəybonın kuə?- i bəjənən parsəşe çe əyku əy.

-Ha.

– Bı kəy kəybə çoknəy?
-Bımi ney.
-Bışənən bıkuənən, haydə.

Peyəqordon:

Diana Montgomeri