Tolışon onoə KİV şe-şe ıştə auditoriya hevuj kardedən, ıştə məlumat, xəbə, həmən milliə – azadiə ideyon bə tolışə cəmiyyəti xeyli hissə rosnie zınedən. Bı koədə Ozodə Tolışıstoni Vindəsədo internet-televiziya, Ozodə Tolışıstoni Sədo radio, Tolışə Strateji Tədğiğatə Mərkəz, “ fenix.press ”, “ tolıshstan.com” sayton, “Tolışon sədo” rujnomə müstəsna rol və xidmətşon heste. Dəvardə həftədə tolışə milləti ıştə vəhdət, bə TMR prezident Əliəkrəm Hümmətovi ıştə hurmət sənibəton nəinki çe Oz.R, çe dınyo bə tolışə milləti tale biqonə nımandə həmə çəmiyyəti vədə nümayiş kardışe. Tolışə siyasiə fəal Fərhad Nikpur`i Tehronədə dəstqiri cəmə ictimaiyyəti dılə`də bə ocımışi səbəb beyən nişon doşe ki, həni tolışə xalq bəştə milliə mübarizə biqonə ni, bəştə tale soyb beşe, ıştə tale bə yad-biqonon dast doe ne, ıştə müğəddərati ıştən həll karde niyyətədəy. Im tendensiya həniən zümand karde, ey bə mütəşəkkilə ğıvvə peqordınie ısət çe TMH-i, çey Mühacirə Hokuməti, çey təşkilaton və KİV əsasə vəzifonədə qıley bənine.

Çəmə ım nailiyyəton təbii ki, tolışə hərəkati bədxahonən vindedən, bımi mane bıe, TMH inkişafi vəy se ro bəştə adət və xisləti müvafiğ bə har cür hiylə, du və məkri dast ğandedən.

Əmə çe OTV tribunaku istifadə kardedəmon, tolışə milliə istiğlali məğsəd və məramon bə nəinki tolışə cəmiyyəti, həmən bə həmə Ozərbaycani ictimaiyyəti nəzə rosnidəmon. Dəvardə sori orəxədə Tolışə Strateji Tədğiğatə Mərkəzədə çımı OTV-ədə votə fikron müzakirə bin, bə ğəror omimon ki, de kali əlavon rusi zıvonədə əv çap kardə bıbo. İm ideyaon 2 qılə məğalə formadə “Realist” İA bə əhandon edaştə bıe. http://realtribune.ru/news/world/1461 ; http://realtribune.ru/news/world/1446 . Ozərpropi bı məğalon bəştə xosyəti müvafiğ cəvob doşe ki, quya ım votəyon həmə bənə Ozərbaycani “multikultural, tolerant, muasir və sivil” qıley devləti şər və bıhtonono ibarətebən. Bı cəvobədə i qılə çiy çımı nəzər cəlb kardışe. Muəllif irad qətedə ki, quya az Ozərbaycani pərçəmədə kavuə ranqi bənə “türkləşdirmə” (тюркизация) izah kardedəm, əslədə ım “türkləşdirmə” ne, “türkçülüke” (тюркизм).

Mədəni zıvonədə bə muəllifi ım cürə cəhdi “словесная эквилибристика” votedən. Yəni de sıxani “жонглировать” karde, ım sıxani pək dodə bə həvo, co sıxani peğətedə, çəyo eyən pək dodə əqlə qətedə.

        “Türkləşdirmə”, yəni “tırk karde” sıxan– rusi zıvonədə bımi «тюркизация» , tikiən dəğiğ bıvotım “отурачевание” votedən. Ozərprop bımi çanədən proqressiv məna doə təbliğat bıboən, ım, məmləkəti xalqon assimilyasiya karde  nəzərədə qətə mürtəce qıley siyasəte, dınyo etnoloqiya elmədə bımi jıqo ğıymətən dodən.

   “Türkçülük”,  yəni “tırkçiəti” – bə rusi zıvon  bənə «тюркизм»и tərcümə bedə ki, ımiən 2 qılə mənaş heste. 1-minə məna zıvonşünasiə termine, çe tırkə zıvononku bə co zıvon ovaştə sıxanon votedən; 2-minə məna bə politoloqiya elmi aide ki  bey həmən “pantürkizm” votedən. Pantürkizmi mürtəce tırkə faşistə mahiyyət hələ dəvardə əsrədə Osmani imperiya və Türkiyədə ermənion, assiriyavojon, yunanon, kurdon qenosid kardə siyasətədə ıştə mahiyyət həmə dınyo vədə ifşa kardəşe. Ozərbaycanə devləti sədəənıştonən ımi vey çok zınedən, bə səbəbən bənə sirki jonqlyoron de sıxanə ekvilibristika roy əvomə camaati səy sənibəton ğal karde, əvoni bənə zombiə qələ bəştə faşistə plani tabe karde pidəşone.

Ozərprop çimi bəpeşt canədə bə  jiqo demaqoqiya rəvoc bıdo, anədə bey bovə kardə auditoriya əhatə dairə həniən tanq bəkarde. Çimçoko ey xalqi arədə deştə votə dıvuon, dıştə xəzpuşə xisləti iştə bovə limit orıxniəşe. İsət əv tamam ideoloji, həmən siyasiə behrani dılə`dəy.

Dınyo siyasiə təhlilqəron ıştə veymiğdarinə proqnozonədə ımsori bo Əliyevon sülalə orəxnə sor hisob kardedən. Isət kali əloməton nişon dodən ki, de İlhami “мировая закулиса” molağaton bardedə ki, əvən bənə Yanukoviçi, Şevernadze, Akaevi deştə xoşi hakimiyyəti təhvil bıdo. İsət əlan bı saat Oz.R -ədə Ozərbaycani Xalqə Hərəkat nomədə qıley tojə təşkilat onodən. Qımon heste ki, ım təşkilat çe tojə siyasiə proseson avanqard bıbo. Əqər İlham bımi rozi nıbo, jəqo çey ağibət bənə Səddami, bənə Qəddafi tale bıe bəzıne. Bımi ro lozımi şəraitən rujbəruj bə meydon omedə.

Mılxəs, tırkpərəston bə tırkə faşizmi çanədə rəvoş bıdonən, bey çanədə ranğo-roğab bıjənonən, çey mürtəce mahiyyəti nio karde nibəzınen. Hejo ısət Oz.R-ədə de Əliyevon hokuməti icazə və rəsmiə ğeydiyyati fəaliyyət nişon doə “Bozə neçi” terrorə təşkilati herı-hevuj siyasiə tədbiron dəvunie, de jıqo vəziyyəti paralel bə hiç qıley tolışə təşkilati fəaliyyəti imkan nıdoe, tolışə fəalon, ruşinəfamon daima bə xüsusiə xidmətə orğanon hədəf bıe, çəvon tərəfo bə şantaj və təhdidon məruz mande tam sübut kardedə ki, bə Ozərbaycanə devləti ım ideoloqiya kom nomi nodəş bınə, pidə “tırkçıəti”, pidə “türkçülük”, pidə “pantürkizm” bıvot, fərğış ni, ım çey mahiyyəti əvəz nibəkarde, çey tırkə faşistə mahiyyət jəqoən bəmande, dəyqış nibəbe.

Bi həftədə qıley simptomatik hadisən soialə şəbəkonədə bə müzakirə səbəb bıe. Aydın Caniyev nomədə jurnalisti bə pantırkizmi əleyh nıvıştə məğalə və tırkə faşist Sabir Rüstəmxanlı bey cəvob tolışə yuzeron tərəfo bə tənğidi hədəf bıe. Əvon ğeyd kardışone ki, Caniyev navkonə vaxtonədə həmişə bə pantırkə siyasəti tərəf bıə, ısət çey bə ım siyasəsti əleyh votemon karde məhz Tolışə ideya bə Oz.R cəmiyyəti canədə təsir karde və əyo nüfuz ğəzənc karde nişon dodə. Rüstəmxanlı bə Canıyevi cəvob, eyən bənə co tırkə faşiston çanədə duəvoj və bemənəviyyat bıe numayiş kardışe.

Ey votışe ki, “tosə ısət Ozərbaycanədə bə qıley tolış, avar, ləzqi, tat`ə toponimon qıniə kəs bıə ni. Əksinə, bə ım xalqon bənə hurməti kali toponimon bə çəvon zıvoni muvafiğ sərost kardə bıə.” Im odəm hələ MM-i deputat beədə təkid kardedəbe ki, Respublika əraziədə ğeyri-tırkə toponimon bə azər-tırkə zıvoni müvafiğ şəkilədə nıvıştə bıbo. Çey ım təklif rəsmən parlamenti tərəfo oşko ğəbul nıboən, məmləkəti əraziədə “tolış” etnoniminə diy nomon həmə əvəz kardışone. Isət ım pantırkə faşist ıştə ım noxəşinə təklifi bənə bə çəmə xalqon ıştə hurməti bə ğələm doe pidəşe.

Har cürən bıbo, ozər-tırkon arədə ım təbəddülaton vey çiyonku xəbə dodə. Məlum bedə ki, çəvon pantırkə mərəz çe cəmiyyəti salemə məntiğinə ğismi tərəfo ğəbul bedəni. Bı koədə çəmə TMH KİV bardə ideoloji təbliğati yolə xidmətış heste. Bı koədə əmə çe tolışə milləti navğədəmə ruşinəfamon bə həmkarəti, ım tribuna imkanonku istifadə  dəvət kardedəmon. Bi koədə çəmə milləti nümayəndon çanədə aktiv iştirak bıkon, çəmə milliə istiğlalə ruj anədə nez bəbe, de Xıdo koməki.