Tolışonədə boə, rıb patey-qılə zıbudə fərhənqe,mije. Dey çe vişə ezım vardeədə bo ımoni pateyro navbənav amburə ezım iyən bo sutney kındə vardedən.
Boə de rıbi tavutış çiçe? Boə ovin bedə, rıb-xas.
Boəon- hındəmoə (hındəmorə) boə,tuə boə,anqıə boə bedən.
Rıbon-Əyuə rıb, ambuə rıb,bipə tıb, lenəşəkə rıb,pomidorə rıb bedən .
İnciyə boə.

İnci çınedən, şıştedən, noydən kiəsə, bə əy kamişi ovən ziyodə kardedən. Ənədə qılvonidən ki, inci şiyə bedə. Çəyo əy sardon be bəpeşt ekardedən bə sipiyə dılə, ehaştedən, çe əy şirə qədə-qədə tıledə.Detobə xas be qılvonidən. Peş kardedən bə qululəon.
Hındəmorə boə.

Hındəmorə çınidən,oqətedən bo ho bey. Ho bey bəpeşt (hındəmo) hındəmorə şiyə kardedən, bəy kiə xok omujən kardedən, əy bənəy həmi vərz doydən.Kiə xok çe hındəmorə şirə bekarderoye. Ekardedən xomə sipiyə dılə(tolışə moynəon bo əyro əlehdə xomə sipiyəşon bedə),mıcmə dılədə qılə ğab eqordonidən,hındəmorə şiyə noydən çe əy səpe,şiyə səpe sığ eçınidən. Hındəmorə şirə çəyo qədə-qədə tıledə.(Kali vırəonədə ım xomə sipiyə de hındəmorə şiyə ehaştedən, çe əy jintono bo tıləon ğab noydən). Şamqo ehaştedən,maştəvo əyştedən, şirə ekardedən bə qılə ğab, ohaştedən ki, sətij bıbaso.Çəyo ekardedən bə təşt,noydən kiəsə.Navi çe əy otəşi ğoym kardedən.Bo ımiro otəşi de ezımi sənodən.Şirə bə dəqıl omedə. Əy qılvonidən.Çəş kardedən, kəynə ki, binum şirə bino kardə bo xas bey,otəşi ekıştedən, vom kardedən. Bo ımiro otəşi səpe kındəon noydən.Kındə qədə -qədə sutedə, boə bə dərhəl vardedə. Şirə xas be-be vomə otəş əy bo təşti bıni dəçıkey haştedəni.Hozo bəpeşt ekardedən bə quləon.
Anqıə boə.

Anqı çınidən, şıştedən ekardedən bə təşt. Navko kəonədə kulos əbi.Piyonə az Tolışədə nəvəym, de həyfi,kəonədə kulos mandəni. Mılxəs,kulos-dıjdə, dırozə ğabe,i tonədəş hılon hestin.Kulosi jintono sığ ənəyn, çe əy i toni bılınd,hılon bıə toni bəyji, oskandə oəqətin.Anqı ekardəbin bə kulosi bılındə çəmədə, hasedəbin.Anqı ov beşe-beşe hılonku bə ğab emedəbe. Çəyo ım şirə noydəbin kiəsə,patedəbin.Peşo kuloson ləğ bəpeşt anqıə huşəon bə təşt ekardedəbin, hasedəbin.

Tuə boə. Tuə qıləən çınidən, şıştedən, ekardedən bə təşt, kamişi ovən ziyodə kardedən çe əy səpe, noydənkiə səpe, poş doydən. Çəyo ekardən bə tumə ehaştedən.Şirə beşədə, əy noydən kiyə səpe, detobə pınd be qılvonidən.

Ambuə rıb (Hulə rıb) .
Ambu çınidən, şıştedən, ancedən, çe əy donə bekardedən.Ekardedən bə qoçəko, kamişi ovən ziyodə kardedən, noydən kiəsə. Ambu ənəndə qılvonidən,binum şiyə bey. Çəyo əy ekardedən bə xomə sipiyə dılə,ehaştedən, çe əy ov tılə-tılə emedə bə ğab. Imiyən de ğaydə ənəndə patedən, binim xas be.
Bipə rıb.

Bipə rıbən hejo bənəy ambuə rıbi patə bedə.
Lenəşəkə rıb.

Lenəşəkə rıb navko tolışon arədə ve cər bıə. Isət hiç məsəm ni ki, lenəşəkədə rıb bıpaton. Navko lenəşəkə əkaştinbən. Lenəşəkə qırdə əkəyn, hırd-hırd ancənin,eəkəyn bə tiyon,kamişi ovən eəkəyn,əqılvonin,ənəndə binim şiyə bey. Çəyo əyən bənəy əmandəyniyon,eəhaştin,çe əy ov beəşi,əy detobə xas be əpatin.

Navko,yolonkum məsə, ambuə rıbi, bipə rıbi de şomi polo əhəyn. Hındəmorə boə mostə dancə səpe eəkəyn. Hağonə hardeyədə de cıri, ya de xomətu əhəyn.

Yolonku bo əmə çiç mandəbu, həmə foydəynin. Bəodə anqivinisə çand bəjən ve vitamin iyən mikroelementon hestin. Xun kam beyədə, muyon emeyədə, mineral nırəseyədə oko doy ve çokə koməq kardedə.

Boə de ıştə kali işqilon ləlqılonsə ve foydənine. Çumçıko ləlqıli i semonədə hardey bedə. Boə ısətboy,sori dırozi oko doy bəbe. Səroste, kali ovədə olığə vitaminon nəsm bedən, demiyən jıqo, ruənədə olığə vitaminon hiç çiy bedəni, ıştə foydə oqətedən. Mineralon, mikroelementon ıştə vırədə mandedən. Boə kalsium nırəseyədə(osteoporoz), aston ov beyədə, qəvədə yarə beyədə oko doy ve çoke. Andomi rəğon ruəniku şuş kardedə. Bə əv səbin dıl, rəğon iyən cəğə çok ko kardedən.

Tolışədə hındəmorə ve bemedə. Əv Xıdo bə Tolışi doə qıləy baxşəye.Hındəmorə ıştən çanədə foydəynebu, boəş da ənədə foydəyne. Bəyku bıə yod hiç qılə nekini boədə, hiç ləlqılədəən ni.Hındəmorə boə bə andom nəmi iyən tati doydə, odəmi kok kardə. De şıti iyən badəmi omujən kardeyədə həniyən foydəyn bedə, dıləqıppə iyən nəçəndonəti arəku peqətedə.De zəfəroni odəmi bətəri çok kardedə, de inci iyən de eğəaləfi bo kıranqi iyən sinədoji dəvoye. De cəvi ovi omujən kardedyədə vekədə bıə sığon vılo kardedə. Hındəmorə boə, cəvi ov iyən xıyoə vıli ovi omujənə pandomi hıtvonidə, lıki hıl kardə.Qirəm pustıyon hışkebu, norohətəti dəvunedəyonbu, dılıyon ğoym jəydəbu, hındəmorə boə bo şıməro dəmone.

Anqıə boə andomi nam kardedə, tati iyən hışkəti doydə.Sinə iyən cəğəro foydənin zınə bedə. Sıparz dıjd beyədə oko doy ve foydəyne. Mande şəkə noxəşi bıəkəson, çok bəbe, tırşə ənoə boə oko bıdən.
İnciə boə dıl nəçəndon bıəkəson, ekırəku koroğ kəşəkəson, bobosiliku koroğ kəşəkənro foydəyne. Dıli jəy zu ve kardedə, pustədə pejəyon iyən ləkəon bardeyro oko doy bəbe.

Tuə boə- boəon şahe. Moə şıti ve kardedə, vekon, veki roon sıği iyən sardqıiyə çok kardedə. Ğıyzi aşiş kardedə, əğılonku mazqi ovcbemoni zumand kardedə. Mədə- ruyə yarəonədə çokə koməq kardedə, şışə noxəşionədəən ve foydəyne.

Diana Montgomeri